Uchwała. Ku chwale jednej cywilizacji

Polscy parlamentarzyści, gdyby śledzili ukraińskie media po przyjętej przez nich uchwale, którą uczcili błogosławionego biskupa Hryhorija Chomyszyna, mieliby prawo do zdziwienia, a niektórzy może nawet do rozczarowania. Oprócz informacji w portalach Kościoła rzymskokatolickiego,  nie widać reakcji na, na pierwszy rzut oka, historyczny akt. 

Spróbujmy poszukać przyczyn tej powściągliwości. Pierwszą może być zdziwienie, że sąsiedzi mianują twemu narodowi „proroka”. Zrobili to wydawcy „Dwóch carstw”, rękopisu,  którego autorem miał być błogosławiony biskup stanisławowski, i określenie to jest nieustannie wykorzystywane. Kto lubi, gdy inni ustalają mu narodowy panteon?

Uchwała podkreśla zasługi błogosławionego w niestrudzonym głoszeniu „wartości europejskich wyrastających z tradycji chrześcijaństwa i cywilizacji łacińskiej”. A uzasadnienie do uchwały wskazuje, że  błogosławiony „może być wzorem pojednania polsko-ukraińskiego i świetlaną postacią łączącą oba narody na bazie chrześcijaństwa i wartości cywilizacji łacińskiej”.  Bardzo prawdopodobne, że apoteoza cywilizacji łacińskiej jest drugą przyczyną medialnej ciszy.

W roku 1994 Katolicki Uniwersytet Lubelski i Komisja Episkopatu Polski do Spraw Nauki Katolickiej wydali prace VI Kongresu Teologów Polskich, który odbył się na jesieni roku 1989 i był poświęcony „Chrześcijańskiemu dziedzictwu bizantyńsko-słowiańskiemu”. Cztery lat po ukazaniu się encykliki Jana Pawła II „Slavorum Apostoli”, polscy teolodzy dali swoje „tak” na słowa dawnego profesora KUL:  „Bracia Sołuńscy byli dziedzicami nie tylko wiary, ale i kultury starożytnej Grecji, kontynuowanej przez Bizancjum. Wiadomo zaś, jakie znaczenie posiada to dziedzictwo dla całej kultury europejskiej, a bezpośrednio czy pośrednio dla kultury ogólnoludzkiej. W dziele ewangelizacji, którego dokonali jako pionierzy na terenie zamieszkałym przez ludy słowiańskie, zawiera się równocześnie prototyp tego, co dzisiaj nosi nazwę «inkulturacji» – wcielenia Ewangelii w rodzime kultury – oraz wprowadzenie tych kultur w życie Kościoła”(SA 21).

W roku 2006, w wydawanej przez KUL Encyklopedii Katolickiej, w haśle „łacińska cywilizacja” czytamy, że „używane na oznaczenie cywilizacji swoistej dla Europy wyrażenia «cywilizacja zachodnia»  lub «cywilizacja europejska» nie są adekwatne, ponieważ przestrzenne (kontynentalne) pojęcie Zachodu lub Europy nie pokrywa się z występującymi tu w historii różnymi cywilizacjami”. To „Kościół organizował na terenie Europy życie religijne i społeczne”, a „cywilizacja, jaką wprowadził, nosi miano cywilizacji łacińskiej”. Wszystko staje się jasne po zapoznaniu się z bibliografią hasła. Jest tu 18 (słownie: osiemnaście) pozycji albo samego Feliksa Konecznego, albo omawiających jego poglądy. Przekonanie o niepodlegającemu dyskusji prymacie cywilizacji łacińskiej nad innymi formami cywilizacyjnymi święci swój renesans.

Grzegorz Przebinda w książce „Większa Europa. Papież wobec Rosji i Ukrainy”, tak pisze o historycznym przemówieniu Jana Pawła II na  Wzgórzu Lecha w Gnieźnie w 1979 roku: „Tłumaczył swoim rodakom, nie zawsze wszystko w lot pojmującym oraz ludziom Zachodu, może jeszcze bardziej zdumionym, że do grona europejskich narodów należy dopisać – prócz, Czechów, Słowaków, Rumunów, Bułgarów, Serbów, Chorwatów, Węgrów – także Rosjan, Ukraińców, Litwinów i Białorusinów. I to na zasadach całkowitej równoprawności – Rosja, Ukraina, Białoruś należą nieodwołalnie do Europy, jako że przed tysiącem lat przyjęły chrzest z jednego z dwóch ówczesnych centrów europejskiej kultury, Nowego Rzymu, czyli Bizancjum”.

Jeśli część z 432 posłów nie pojęła w lot w co zostali wmanipulowani, stając się pożytecznymi poczciwcami, niech sięgną do nauczania św. Jana Pawła II. Zrozumieją wtedy, że proponując Ukraińcom porozumienie na „bazie chrześcijaństwa i wartości cywilizacji łacińskiej”, dają dowód swej ignorancji i arogancji. 

To nie wszystkie powody wstrzemięźliwej reakcji na uchwałę. Cdn