Що унеможливлює примирення

 

Такими є реалії польсько-українського стратегічного партнерства, що «фільтром» для спілкування є російське посередництво. У випадку порталу culture.pl треба вибрати російську мовну версію, і з «ГлавнЫх тем» вибрати «українська». Ніде правди діти, українська тема є однією з головних для російського світу.

Набагато краще з ініціативою, яку нещодавно здійснив Центр польсько-російського діалогу і порозуміння. До українськомовного варіанту сайту «Нова Польща» маємо доступ вже без «ГлавнЫх тем», а прямо, з домівки.

24 вересня там з’явилася стаття Альони Гетьманчук «Уже не патронаж, ще не партнерство», яка пробує відповісти на питання «що ускладнює польсько-український діалог». Авторка тексту, журналістка, міжнародна оглядачка, директорка центру «Нова Європа», не обійшла увагою справи примирення. На її думку «акцент ПіСу на історичній політиці на деякий час взагалі вивів українсько-польські відносини з рівноваги, позаяк у Києві вважали, що сторінку українсько-польського примирення успішно перегорнуто ще за Кучми—Кваснєвського». Людину Церкви, насмперед котроїсь в єднанні з єпископом Рима, може вражати це, що, аналізуючи питання примирення поляків і українців, ні словом не згадується заангажування в цей процес еклезіальних спільнот, послань і жестів їхніх очільників.

В дійсності це є підтвердженням слів Олі Гнатюк з розмови з Адамом Балцером («W poszukiwaniu złotego wieku», «Nowa Europa Wschodnia» 1-2/2020). На думку варшавської літературознавчині застосування, натхненої християнськими цінностями, моделі польсько-німецького примирення до стосунків польсько-українських, попри щирі наміри, було приреченим на неуспіх, оскільки «українці є значно більш індиферентним релігійно суспільством, ніж німці з тогочасної ФРН, і, тим більше, ніж поляки кількадесять років тому».

Свого часу папа Бенедикт говорив про потребу накладення ембарго на нові церковні документи. Життя показує, що пріоритетом для Церкви мусить стати органічна євангелізаційна праця.

 

 

 

 

Єдиними устами, різними мовами

 

Анонс звершення в греко-католицькій варшавській парафії Божественної Літургії польською мовою викликав в декого обурення. Так само поява офіційного перекладу Літургії на польську мову зродила конспірологічну теорію про план єрархів і духовенства – принаймні його частини – полонізації УГКЦ в Польщі. Виявляється, що суто технічна справа – публікація найважливішого літургійного тексту офіційною мовою держави, якої ми є громадянами, – та мотивоване душпастирською турботою про змішані подружжя введення вечірньої Євхаристії польською мовою, є каменем спотикання для тих, хто в Церкві бачить вже єдину надійну берегиню національної тотожності в діаспорі. 

 

В рамках 17-го фестивлю Millenium Docs Against Gravity можна було дивитись чеський фільм «Як Бог шукав Кареля». Це документ про «чеських безбожників, які в Польщі шукають Бога». Вони відвідали Ліхень, Ченстохову, брали участь у зустрічах на стадіонах з цілителями, були свідками екзорцизмів. Підсумок рецензента Тадеуша Соболевського: вони знайшли того Бога, але він призначений тільки для поляків. Має бути щитом, який захистить їх від ворожого світу. 

 

Якщо не хочемо стати карикатурою Христової Церкви, то наші парафії і храми, надалі виконуючи свою, зумовлену історією, роль носія свідомості і культури, не можуть стати ґетто

Kwestia rozumienia

 

Skończyła się tułaczka Kongresu Kresowego po lubelskich instytucjach. Jego trzecia edycja zatytułowana „Kościół i Polacy na Wschodzie pod opieką św. Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego” trwa w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. 

Słuchacze Radia Lublin od dr. majora Marka Gąski z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie, jednego z prelegentów, usłyszeli, że „Kościół katolicki na dawnych Kresach Wschodnich został zniszczony w czasie walk polsko-ukraińskich w czasie II wojny światowej, a następnie przez okupanta sowieckiego, niemieckiego.  Później był systematycznie niszczony przez władzę sowiecką, która była władzą ateistyczną, niszczyła zwłaszcza Kościół katolicki. Później, po roku 1990, Kościół katolicki był niestety w jakiś sposób niszczony przez Kościół greckokatolicki na Wschodzie. Kościół greckokatolicki rościł pretensje do świątyń katolickich. Więc to jest też kwestia po prostu wzajemnego zrozumienia, wzajemnej tolerancji, natomiast Kościół greckokatolicki takiej tolerancji nie wykazywał w stosunku do Kościoła katolickiego”.  

Władza sowiecka niszczyła „zwłaszcza Kościół katolicki”. Po roku 1990 pałeczkę prześladowcy przejmuje „Kościół greckokatolicki na Wschodzie”, który „w jakiś sposób” niszczył „Kościół katolicki”. Z jednej strony barykady mamy więc okupantów sowieckich i niemieckich, ateistyczną władzę sowiecką i Kościół greckokatolicki, z drugiej zaś Kościół katolicki, w sposób szczególny niszczony przez władzę sowiecką i w jakiś sposób przez grekokatolików. „Zmień piec” niedawno błędnie zostało odczytane jako „zmień płeć”, z wiadomym skutkiem. Do jakich czynów mogą pchnąć słowa „w jakiś sposób niszczony”?

Jeśli nic, jako katolicy, nie zrobimy z kwestią świątyń katolickich po obu stronach polsko-ukraińskiej granicy, to  w przyszłym roku będzie można „obchodzić” jej swoiste dziesięciolecie - www.cerkiew.home.pl/CerkiewOld/Wiadomosci/wiadomoscjedna.php?polaczenie=wiad_1317661887&cerkiew=cerkiew

Kongres Kresowy to jedno z pierwszych wydarzeń, któremu patronuje nowy rektor KUL. W wywiadzie dla ukraińskiej agencji risu.ua ks. prof. Mirosław Kalinowski mówił o rozszerzającej się współpracy lubelskiej uczelni z Ukraińskim Uniwersytetem Katolickim we Lwowie i innymi akademickimi instytucjami, co gwarantuje „najlepsze owoce w życzliwym sąsiedztwie obydwu narodów i państw”. Gdzie, jak nie w katolickim uniwersytecie, mają się stać ciałem słowa św. Jana Pawła II o Lublinie, jako miejscu wzajemnego spotkania i przyciągania między Wschodem i Zachodem.  

 

 

Połowiczny powrót

 

Dziś mija 300 lat od zakończenia Synodu Zamojskiego. Wymownym znakiem ewolucji, jaką przeszli od tego czasu nie tylko spadkobiercy Unii Brzeskiej, lecz i rzymscy katolicy, jest dezaktualizacja ostatniego punktu tytułu siedemnastego „O relikwiach, cudach i czci wobec świętych”. Ogłasza się w nim, że „Grzegorza Palamasa Święty Synod nie tylko zakazuje na przyszłość czcić lub obchodzić jego święto, lecz nawet nie zezwala go wymieniać w naszym Kościele pod groźbą kar wyznaczonych dla schizmatyków”.

Zwierzchnik UKGK w latach 1984-2000 kardynał Myrosław Iwan Lubacziwski, w orędziu z 1994 roku „O jedności świętych Kościołów Bożych” napisał, że ukraińscy  grekokatolicy z dumą wspominają o wkładzie patriarchy Josyfa Slipyja w pojednanie teologiczne Wschodu i Zachodu. Chodziło o to, że „przez stulecia Kościół rzymski nie uznawał nauki św. Grzegorza Palamasa o theosis, czyli przebóstwieniu, jak mówią Ojcowie Kościoła. Przez te wątpliwości św. Grzegorza usunięto nawet z kalendarza liturgicznego i greckokatolickich liturgikonów”.

Gdy po Vaticanum II przygotowywano w Rzymie nowe wydanie Antologionu w języku greckim, na porządku dziennym stanął problem wspominania świętego Grzegorza Palamasa w drugą niedzielę Wielkiego Postu. Kongregacja Kościołów Wschodnich poprosiła o opinię Kongregację Nauki Wiary. Jej ówczesny prefekt kardynał Franjo Szeper „napisał list do patriarchy Josyfa z prośbą o poradę, gdyż patriarcha Josyf był wtedy jedynym greckokatolickim kardynałem i, oprócz tego, znanym specjalistą z teologii dogmatycznej”.

Wyznawca wiary Josyf Slipyj nie napisał, jak czytamy w orędziu, „pracy naukowej”, lecz zwyczajny list do kardynała Szepera, w którym wymienił argumenty przemawiające na korzyść „powrotu” św. Grzegorza Palamasa do katolickich ksiąg liturgicznych. W efekcie w wydanym w 1974 roku drugim tomie Antologionu zjawiło się oficjum ku czci świętego.  

Czas na łyżkę dziegciu. Jak zauważa teolog z Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie Wiktor Żukowśkyj, postać i nauczanie św. Grzegorza Palamasa w UKGK cały czas jest „białą plamą” i znajduje się „za zamkniętymi drzwiami”. I w drugą niedzielę Wielkiego Postu nie wspomina się go w liturgii. http://nz-theology.ucu.edu.ua/wp-content/uploads/2018/01/zhukovskyi-saint-gregory-palamos.pdf